Koliek

Koliek

Koliek is een uiting van pijn. Zo kan het paard door buikpijn eetlust verliezen, schrapen met de voorbenen, flink zweten, regelmatig rollen, afwisselend gaan staan en liggen of onrustig zwiepen met de staart. Koliek kan echter verschillende oorzaken hebben. Zo wordt er in eerste instantie onderscheid gemaakt tussen koliek ten gevolge van darmproblemen en problemen buiten het darmkanaal. In dit laatste geval vertoont het paard koliekverschijnselen, maar doet dat bijvoorbeeld door last van de spieren, blaas of andere blessures. Koliek ten gevolge van darmproblemen komt vaker voor in het voor- en najaar. In dit artikel richten we ons voornamelijk op de ‘ware’ koliek, maar vergeet dus niet dat koliekverschijnselen niet per se darmgerelateerd hoeven te zijn.

Soorten koliek

De diagnose en inschatting van de ernst van koliek is niet gemakkelijk. Raadpleeg bij twijfel dus altijd een dierenarts. Waar het ene paard duidelijke symptomen vertoont door bijvoorbeeld continu te rollen, kan het andere paard minder opvallende symptomen hebben zoals bijvoorbeeld een licht verminderde eetlust. Hoewel heftige verschijnselen in veel gevallen veroorzaakt worden door ernstige darmproblemen, hoeft dat andersom niet te gelden. Bij lichte verschijnselen van koliek kunnen de veranderingen in de buik al aanzienlijk zijn. Wacht dus niet af en overleg altijd met een dierenarts.

De meest voorkomende vormen van koliek zijn:

    • gaskoliek
    • krampkoliek
    • zandkoliek
    • koliek door verstoppingen in de darm
    • koliek door veranderingen van de darmligging

Gaskoliek

Normaal wordt gas door het darmkanaal afgevoerd in de vorm van winden. Gaskoliek ontstaat door gasophoping in de darmen.

Dit kan op twee manieren; in de eerste plaats door het produceren van een te grote hoeveelheid gassen in de dikke darm.
Dit kan bijvoorbeeld ontstaan doordat suikers in de dunne darm niet volledig verteren en vervolgens doorstromen naar de dikke darm. Gras bevat in het voorjaar en najaar veel suikers die op die manier in de dikke darm terecht komen. Krachtvoer bevat ook suikers, bij overmatige opname (bijvoorbeeld als  het paard is losgebroken uit de stal) kan dit niet allemaal door de dunne darmen worden opgenomen en komt het in de dikke darm terecht. De suikers worden in de dikke darm door bacteriën afgebroken, hierbij vindt gasvorming plaats.

Naast overmatige gasophoping in de dikke darm is het ook mogelijk dat de darm gedeeltelijk of geheel wordt geblokkeerd. Dit kan worden veroorzaakt door een verstopping of een draaiing (verandering van ligging) van de darm. In dit geval zal het paard last hebben van gasophoping in de darmen, maar in veel gevallen ook van de onderliggende oorzaak.

Krampkoliek

Krampkoliek treedt op als gevolg van verkramping van de darmen of een gedeelte daarvan. Er zijn verschillende factoren die krampkoliek kunnen veroorzaken. Veranderingen in het management, zoals bijvoorbeeld veranderingen in voer, stalling en/of training spelen in een aanzienlijk aantal gevallen een rol. Ook (chronische) stress kan tot krampkoliek leiden. In sommige gevallen kunnen ook worminfecties voor krampkoliek zorgen.

Zandkoliek

Paarden die op kale weilanden of in zandpaddocks staan, kunnen zand opnemen tijdens het eten. Het opgenomen zand stapelt zich geleidelijk op in het darmstelsel. Het gewicht van het zand, verstopping van het darmlumen en irritatie van het slijmvlies kunnen uiteindelijk voor koliek zorgen. Maar het paard kan ook last krijgen van andere zaken, zoals vermagering, verminderde eetlust of diarree..

In het najaar is het gras vaak kort, waardoor de kans op het opnemen van zand groter is. Paarden trekken het gras dan vaak met wortel en al uit de aarde en krijgen op die manier aanzienlijke hoeveelheden zand binnen.

Ook paarden die in een paddock staan en ruwvoer van de grond gevoerd krijgen kunnen daarbij makkelijk zand binnenkrijgen. Er zijn echter ook paarden die bewust zand eten. Hoewel de precieze oorzaak hiervan niet bekend is, wordt er wel gedacht dat paarden dit doen wanneer ze een mineralentekort hebben. Het ophangen van een zout- of mineralenliksteen of mineralenbrok te geven kan dit gedrag echter niet altijd te verhelpen.

Je kunt zelf controleren of je paard zand opneemt via de voeding. Een deel van het zand blijft in de darm van het paard achter en een ander deel komt immers met de mest weer mee naar buiten. Door enkele mestballen op te lossen in water en dit in een doorzichtig reservoir zoals een handschoen of maatbeker te laten bezinken (het zand zakt naar de bodem of vingertoppen van de handschoen), kan de aanwezigheid van zand worden aangetoond. Doe dit bij voorkeur meerdere dagen achter elkaar, omdat zand niet aldoor met de mest wordt uitgescheiden. Ligt er zand op de bodem van het reservoir, of wordt je paard blootgesteld aan de risicofactoren van zandkoliek zoals hiervoor genoemd, dan kun je je paard preventief behandelen om het zand uit het darmstelsel te verwijderen.

Er bestaan verschillende producten die helpen het zand uit de darm te verwijderen. Er is echter niet van alle producten onderzocht of deze ook daadwerkelijk goed werken. Producten op basis van psylium (vlozaad) geven doorgaans goede resultaten. Preventieve maatregelen moeten ook niet vergeten worden:

Zorg ervoor dat voer niet op de (zand)bodem terecht komt, bijvoorbeeld door het voer op rubberen matten of in plastic kuipen aan te bieden.

Laat paarden niet op een te kort weiland grazen.

Zorg er via correcte voeding voor dat paarden geen mineralentekort opbouwen.

Paarden die veel zand opnemen hebben een grotere kans om last te krijgen van worminfecties, stel dan een wormbestrijdingsplan op.

Vermoed je dat er sprake is van een mineralentekort, dan kun je de dierenarts vragen om een bloedtest te doen.

Koliek door verstoppingen in de darm

Het darmkanaal van het paard kent een aantal vernauwingen waar de voerstroom als het ware door een soort fuik moet. Op deze plaatsen ontstaan geregeld verstoppingen van de darm. Vaak komt dit voor na opname van overmatige hoeveelheden stro, grofstengelig hooi of kuil, vlas of andere bodembedekking. Daarnaast komen verstoppingen voor ten gevolge van primaire uitdroging, bijvoorbeeld door een verstopte of bevroren waterbak. Het paard onttrekt dan zoveel vocht uit de darminhoud dat deze niet meer soepel door de vernauwingen van het darmkanaal kan stromen. Een veel voorkomende onderliggende oorzaak voor verstoppingen zijn gebitsproblemen. Indien een paard onvoldoende mogelijkheid heeft om het ruwvoer fijn te malen is de kans op verstoppingen groter.

Overmatig gestrekt Foto credits: Antoinette Charlie

Koliek door verandering in ligging van de darm

Foto credits: Antoinette Charlie

Het grootste deel van de darmen van het paard ligt ‘los’ in de buik. Zowel de dunne als de dikke darmen kennen vele losliggende meters. Het is dus goed mogelijk dat er delen verstrengeld raken , dit noemen we liggingsveranderingen.

De verschijnselen van liggingsveranderingen kunnen van mild tot zeer heftig variëren, maar de onderliggende oorzaak heeft vrijwel altijd behandeling nodig om opgelost te worden. Dit kan met behulp van medicatie, sondevloeistof of een operatie worden bereikt.

Behandelingen van liggingsveranderingen hebben over het algemeen de beste kans van slagen als de veranderingen nog van korte duur zijn.
Met het oog op deze wetenschap is het zaak om bij koliek altijd contact op te nemen met een dierenarts.

Veel voorkomende gedragingen bij koliek

*optrekken van de bovenlip

*verminderde eetlust of helemaal niet eten

*overdreven of veel gapen

*kijken naar de buik

*schrapen met de voorbenen

*liggen / op de rug blijven liggen

*sloom zijn

*vaak gaan liggen en weer opstaan

*afwijkende houding (bijvoorbeeld overmatig gestrekt)

*toename van de buikomvang

*rollen

*slaan of bijten naar de buik

*regelmatig kleine beetjes urineren

*zich laten vallen

*zweten

*achteruit lopen

*apatisch zijn

 

Foto credits: Antoinette Charlie

MEDEDELING

Er zijn vrij verkrijgbare (zelfzorg)middelen beschikbaar die zijn geregistreerd voor gebruik bij enkele vormen van koliek bij het paard. Wil je dergelijke middelen gebruiken, neem dan de volgende aanwijzingen in acht:

–   Bij twijfel raadpleeg altijd de dierenarts

–   Lees voor het gebruik de bijsluiter

 

Koliek voorkomen

Paarden kunnen niet goed tegen te lang zonder ruwvoer, maximaal 4 uur zonder opname van voedsel.  Een paard is er op gebouwd om 24/7 met kleine tussen poses voedsel tot zich te nemen.
En een plotselinge verandering van de voeding is slecht voor het darmstelsel. Bovendien heeft het spijsverteringsstelsel een beperkte capaciteit. Grote hoeveelheden krachtvoer of suikers, granen en zetmeel kunnen leiden tot koliek.
Bovendien is het darmstelsel niet gebouwd om krachtvoer te verwerken.
Goed droog hooi of lichte voordroog verdeeld over de dag. Om de kans op koliek te verkleinen is het raadzaam om het winterrantsoen geleidelijk over te laten lopen naar voorjaarsgras en andersom. Juist in het voorjaar en najaar is er meer kans op koliek. Het aantal uren dat het paard buiten verblijft, kun je beter opvoeren zodat de hoeveelheid gras geleidelijk toeneemt waardoor de opname van ruwvoer geleidelijk kan afnemen. Een andere manier is om een strook van de weide af te zetten zodat het paard niet teveel gras kan eten.

Wees daarnaast alert op bedorven of beschimmeld hooi en zorg dat de hoeveelheid hooi is afgestemd op het werk dat het paard verricht. Een gezond gebit is van belang om het voer goed te kauwen. Wanneer het voedsel niet voldoende klein is gemaakt, kan het verstoppingen in de darmen veroorzaken. Laat het gebit daarom regelmatig controleren. Zorg tot slot voor een goed ontwormingsprogramma zodat larven en wormen geen kans maken.

Wat te doen bij koliek?

Bij een lichte koliekaanval kan even rustig met het paard stappen zonder afdwingen verlichting brengen; bij veel koliekgevallen is er sprake van ophoping van gas of mest, wat door het geven van beweging kan verdwijnen.

Naast het gedrag zijn adem- en polsfrequentie, kleur van de slijmvliezen en de lichaamstemperatuur belangrijke graadmeters voor het bepalen van de ernst van de koliek. 

In milde gevallen van koliek zal de dierenarts vaak darmontspanners en pijnstillers toedienen. Afhankelijk van de oorzaak wordt een voeradvies gegeven en kunnen medicijnen afgegeven worden ter nabehandeling.

Dit artikel delen op facebook

Drinkwater

Drinkwater

De hoeveelheid water wat een paard per dag drinkt, kan variëren. Dit is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de grootte van het paard, de omgevingstemperatuur, het type voer dat het paard krijgt en de mate van lichamelijke activiteit.

Over het algemeen wordt aangeraden dat paarden minimaal 30 tot 60 ml water per kilogram lichaamsgewicht per dag drinken. Dit betekent dat een paard van 500 kg ongeveer 15 tot 30 liter water per dag kan drinken. Bij zweten tijdens inspanning kan de opname stijgen tot 40 liter en bij hele zware inspanning zelfs tot 70 liter.

Het is belangrijk dat paarden altijd toegang hebben tot voldoende schoon en vers drinkwater om goed gehydrateerd te blijven. Onvoldoende wateropname kan leiden tot uitdroging, wat kan resulteren in gezondheidsproblemen zoals nierproblemen, koliek en verminderde prestaties.
Het is daarom belangrijk om de wateropname van paarden regelmatig te controleren en ervoor te zorgen dat ze altijd voldoende water beschikbaar hebben.

Over het algemeen wordt het afgeraden om paarden slootwater te laten drinken. Slootwater is meestal verontreinigd met verschillende soorten bacteriën, parasieten en chemicaliën, afhankelijk van de locatie, diepte, doorstroming van de sloot en de activiteiten in de omgeving. Deze verontreinigingen kunnen leiden tot verschillende gezondheidsproblemen bij paarden, o.a. diarree, koliek, huid en spijsverteringsproblemen.

Zorg ervoor dat paarden altijd toegang hebben tot voldoende schoon drinkwater van goede kwaliteit om de kans op gezondheidsproblemen te minimaliseren.

Het kan soms lastig zijn om verontreinigd drinkwater voor paarden te herkennen.

Sommige verontreinigingen zijn niet zichtbaar en het water ziet er er misschien nog steeds schoon. Toch zijn er enkele tekenen waarop u kunt letten om te bepalen of het water veilig is voor uw paard:

    1. Geur:  Als het water een ongewone of onaangename geur heeft, kan dit een teken zijn van verontreiniging.
    2. Kleur: Verontreinigingen kunnen het water troebel, bruin of groen maken. Houd er rekening mee dat sommige mineralen en bodemdeeltjes het water van nature kunnen kleuren.
    3. Smaak: Als het water een ongewone of onaangename smaak heeft, kan dit een teken zijn van verontreiniging.
    4. Drijvende deeltjes: Als er drijvende deeltjes in het water zijn, kan dit een teken zijn van verontreiniging.
    5. Ziekte van andere dieren: Als andere dieren in de buurt ziek worden na het drinken van het water, kan dit ook een teken zijn van verontreiniging.

Als er een vermoeden is dat het drinkwater van uw paard verontreinigd is, is het het beste om het water te laten testen voordat u het aan uw paard geeft. U kunt een watertestkit kopen bij de dierenarts of bij de lokale doe-het-zelfzaak. Als u zich zorgen maakt over de kwaliteit van het water, kunt u het beste (tijdelijk) een alternatieve waterbron voor uw paard zoeken, zoals een schoon drinkwatervat of een waterkraan die is aangesloten op een waterzuiveringssysteem.

Als een paard te weinig drinkt, kan het paard verschillende tekenen van uitdroging vertonen. Enkele veelvoorkomende symptomen van uitdroging bij paarden zijn:

    1. Verminderde eetlust: paarden die niet voldoende drinken, kunnen ook minder zin hebben in eten of zelfs helemaal stoppen met eten.
    2. Lusteloosheid en vermoeidheid: Paarden die niet genoeg drinken, kunnen traag en lusteloos worden. Ze kunnen minder geïnteresseerd zijn in hun omgeving en minder actief zijn.
    3. Donkere urine: Paarden die onvoldoende drinken, kunnen minder urine produceren, waardoor de urine donkerder wordt en een sterkere geur heeft.
    4. Droge slijmvliezen: Een paard dat niet genoeg drinkt, kan droge en kleverige slijmvliezen hebben, zoals de mond en de neus.
    5. Verhoogde hartslag en ademhaling: Paarden die onvoldoende drinken, kunnen een verhoogde hartslag en ademhaling hebben als gevolg van het verminderde bloedvolume.

Het is belangrijk om uw paard regelmatig te controleren op tekenen van uitdroging en ervoor te zorgen dat het voldoende schoon drinkwater heeft. Als u vermoedt dat uw paard uitgedroogd is, moet u hem onmiddellijk schoon en fris water geven en contact opnemen met uw dierenarts. In ernstige gevallen kan een uitgedroogd paard intraveneuze vloeistoffen nodig hebben om de vochtbalans te herstellen en andere gezondheidsproblemen te voorkomen.

Voorkomen is echter beter dan genezen: het is belangrijk om uw paard toegang te geven tot voldoende schoon drinkwater om uitdroging te voorkomen. En controleer dagelijks de waterbron(nen) of deze nog goed werken.

Als uw paard geen toegang heeft tot schoon drinkwater, leid dit tot ernstige gezondheidsproblemen en in sommige gevallen zelfs de dood.

Er zijn verschillende oorzaken van slecht drinkwater voor paarden, zoals verontreinigde bronnen, onvoldoende waterverversing, vervuild waterreservoir, enzovoort. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het drinkwater van uw paard schoon en veilig is. Dit kan worden bereikt door het water regelmatig te testen op bacteriën en chemische verontreinigingen en door het water regelmatig te verversen.

Als u vermoedt dat uw paard slecht drinkwater heeft gedronken, is het belangrijk om alert te zijn op tekenen van ziekte, zoals verminderde eetlust, diarree, koliek of andere spijsverteringsproblemen, uitdroging of lethargie. Neem onmiddellijk contact op met uw dierenarts als u vermoed of tekenen van ziekte bij uw paard opmerkt, vooral als deze symptomen ernstig of aanhoudend zijn. Uw dierenarts kan een diagnose stellen en een behandelplan opstellen om de gezondheid van uw paard te herstellen.

Hoeveel van het opgenomen vocht urineert het paard?

De hoeveelheid urine die een paard produceert, kan variëren afhankelijk van verschillende factoren, zoals het lichaamsgewicht, de grootte van het paard, het dieet, de hoeveelheid water die wordt gedronken en de omgevingstemperatuur.

Over het algemeen produceren paarden ongeveer 0,5 tot 1,5 liter urine per 100 kilogram lichaamsgewicht per dag. Dus als een paard bijvoorbeeld 500 kilogram weegt, produceert het ongeveer 2,5 tot 7,5 liter urine per dag.
Het is belangrijk om de urineproductie van uw paard te monitoren om er zeker van te zijn dat het voldoende vocht binnenkrijgt en om eventuele gezondheidsproblemen, uitdroging of nierproblemen te ontdekken.

Een paard kan tot wel 10 liter water in één keer drinken. Dit doet hij door zijn tong om te krullen tot een soort rietje en zuigt daardoor het water op.

Drinkwatervoorziening :

Foto credits: Antoinette Charlie

Er zijn verschillende drinkwatersystemen die geschikt zijn voor paarden, waaronder:

    1. Drinkbakken: Dit zijn de traditionele waterbakken die op de grond geplaatst worden en die gevuld worden met water. Ze zijn goedkoop en gemakkelijk te installeren, maar het water kan vervuild raken als het niet regelmatig wordt ververst.
    2. Automatische drinkbakken: Deze drinkbakken zijn voorzien van een klep of sensor die automatisch het water bijvult wanneer het niveau te laag wordt. Ze zijn handig omdat ze het water vers houden en de eigenaar hoeft zich geen zorgen te maken over het bijvullen van de drinkbakken.
    3. Fonteinen: Dit zijn drinkwatersystemen die een constante stroom van vers water bieden en die door paarden vaak als aantrekkelijker worden ervaren dan stilstaand water. Ze zijn echter duurder in aanschaf en kunnen meer onderhoud vergen.
    4. Waterbakken met verwarming: Deze drinkbakken zijn handig voor koude klimaten waarin het water snel kan bevriezen. Ze zijn voorzien van een verwarmingselement dat voorkomt dat het water bevriest.
    5. Een eigen gesloten watervoorziening aanleggen.

Welk type drinkwatersysteem het meest geschikt is, hangt af van de specifieke behoeften van het paard en de omstandigheden van de paddock paradise of weide.

Dit artikel delen op facebook